تاریخچه صنعت جواهرسازی به دوران باستان بازمی‌گردد. در این دوره، جواهرات به عنوان نماد قدرت، ثروت و زیبایی مورد استفاده بودند. در دوره‌های بعدی، به دلیل ارزش زیاد جواهرات، صنعت جواهرسازی به عنوان یکی از صنایع پرکاربرد در بسیاری از فرهنگ‌ها شناخته شد.
در ایران نیز، صنعت جواهرسازی از گذشته تاکنون، همواره مورد توجه قرار گرفته است. در دوران باستان، جواهرات از جنس زرین مهمانی بودند که در سال‌های اخیر، همچنان جایگاه ویژه‌ای در صنعت جواهرسازی ایران دارند. ایران به عنوان یکی از کشورهای پرتولید و صادرکننده جواهرات، شناخته شده است.
مراحل ساخت جواهرات شامل چندین مرحله مختلف است که هر کدام به تولید یک جواهر زیبا و با کیفیت کمک می‌کنند. این مراحل شامل طراحی طلا و جواهرات، ساخت مدل، ریختن قالب، ساخت آلیاژ و در نهایت پولیش است که در این مقاله، همه این مراحل با جزئیات بیشتری توضیح داده خواهد شد.
مرحله 1: طراحی طلا و جواهرات
مهمترین مرحله در ساخت جواهرات، مرحله طراحی طلا و جواهرات است که شامل سه بخش طراحی پیشین، طراحی اصلی و طراحی نهایی است. در طراحی پیشین، طراح با در نظر گرفتن موضوع و مشتری، نمونه هایی از طرح های مختلف را انتخاب کرده و به عنوان الگویی برای طراحی نهایی استفاده می کند. در طراحی اصلی، با استفاده از طرح پیشین و با توجه به سلیقه مشتری، طرح نهایی طراحی می شود. در این مرحله، طراح باید با جزئیات مختلفی مانند مواد مورد استفاده، ابعاد، شکل و طرح کار کند تا طرح نهایی با کیفیت و دقت بالا طراحی شود. در مرحله طراحی نهایی، طرح دستی به یک نرم افزار طراحی کامپیوتری منتقل شده و به صورت سه بعدی با جزئیات بیشتری طراحی می شود.
در مرحله طراحی دستی، هنر و دقت بسیار بالایی برای طراحی جواهرات مورد نیاز است. در این مرحله، طراح با استفاده از ابزارهای دستی و با دقت بالا، طرح مورد نظر را طراحی می کند. طراحی دستی به طراح امکان می دهد تا با دقت بسیار بالایی به جزئیات طرح بپردازد و از خلاقیت و هنر خود استفاده کند. هر ماده اولیه مورد استفاده در ساخت جواهرات دارای خواص خاصی است که باید با آن آشنا باشیم و طراحی دستی جواهرات به طراح امکان می دهد که با این خواص و خصوصیات، طرح های منحصر به فرد و زیبا را ایجاد کند.
در کل، مرحله طراحی دستی، یکی از مهمترین مراحل در ساخت جواهرات است که به طراح امکان می دهد تا با استفاده از هنر، دقت و خلاقیت خود، طرح های منحصر به فرد و زیبا را طراحی کند. این مرحله بسیار مهم است زیرا طرح نهایی بسیاری از جواهرات بر اساس طرح دستی طراحی می شود و همچنین طراحی دستی به طراح امکان می دهد تا با جزئیات بیشتری به طرح بپردازد و از خلاقیت و هنر خود استفاده کند. بعد از مرحله طراحی دستی، طرح به یک نرم افزار طراحی کامپیوتری منتقل شده و با جزئیات بیشتری طراحی می شود. در این مرحله، طرح به صورت سه بعدی طراحی می شود و به صورت دقیق تری بررسی می شود.
مرحله 2: ساخت مدل
مرحله دوم ساخت جواهرات، تهیه مدل اولیه است. در این مرحله، یک مدل اولیه از جواهر تهیه می‌شود که به عنوان الگویی برای تولید تعداد بیشتری از جواهرات استفاده می‌شود. در این مرحله، تهیه طرح جواهر توسط طراح با استفاده از نرم‌افزار یا ترسیم دستی انجام می‌شود. سپس، طرح به مدل سه بعدی تبدیل می‌شود. در نهایت، با استفاده از ماده‌ای مانند سیلیکات سدیم، قالبی از مدل سه بعدی ساخته می‌شود. در این مرحله، بررسی و تعیین شکل، اندازه و جزئیات جواهر انجام می‌شود.
مرحله 3: ریختن قالب
مرحله سوم ساخت جواهرات، ریختن قالب است. در این مرحله، قالبی که در مرحله قبل ساخته شده است، به عنوان الگو برای ریختن آلیاژ مورد نظر استفاده می‌شود. قالب به کمک یک دستگاه ریخته‌گری، با پودرهای خاصی پر شده و سپس با حرارت، مواد مورد نیاز جهت تولید جواهرات، در داخل قالب جمع می‌شوند. در این مرحله، نحوه ریختن و جریان دادن آلیاژ در داخل قالب بسیار مهم است و باید با دقت و صرف زمان کافی انجام شود تا جواهرات نهایی بدون خطا و با کیفیت بالا تولید شوند.
مرحله 4: ساخت آلیاژ
مرحله چهارم ساخت جواهرات، ساخت آلیاژ است. در این مرحله، مواد مختلفی مانند طلا، نقره، مس و غیره با هم ترکیب شده و به عنوان آلیاژ استفاده می‌شوند. ترکیب مواد مختلف جهت ساخت آلیاژ، بسته به نوع جواهر و اقتصاد هر کشور، متفاوت است. این مرحله شامل تزریق گازهایی مانند آرگون و هیدروژن به داخل قالب برای جلوگیری از اکسیداسیون و آلودگی آلیاژ است.
مرحله 5: پولیش
مرحله پنجم ساخت جواهرات، فرآیند تمام کردن و پولیش است. در این مرحله، جواهرات از قالب خارج شده و با استفاده از دستگاه‌های خاصی، به شکل نهایی خود پولیش می‌شوند. در این مرحله، نحوه پولیش و تمام کردن جواهرات، بسته به نوع آلیاژ و جواهر متفاوت است. همچنین، برخی جواهرات می‌توانند با استفاده از فرآیند‌های خاص دیگری مانند قطع و سنگ‌زنی نیز شکل نهایی خود را بهبود بخشند.
در نهایت، پس از انجام تمامی مراحل ساخت جواهرات، آن‌ها برای فروش در بازار قرار می‌گیرند. جواهرات می‌توانند به صورت تکی یا به صورت تزئیناتی در جواهرفروشی‌ها و فروشگاه‌های طلا و جواهر به فروش برسند.